“ သစၥာအိမ္ ”

Universal Declration of Human Rights

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း
၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၀)ရက္တြင္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ ညီလာခံအစည္းအေ၀းက လူ႔ အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းႀကီးကို အတည္ျပဳေၾကညာလိုက္ရာ ထိုေၾကညာစာတမ္းႀကီး၏ စာသားသည္ ေနာက္စာမ်က္ႏွာမ်ားတြင္ အျပည့္အစံု ပါရွိသည္။  ဤကဲ့သို႔ ရာဇ၀င္တြင္မည့္
ေၾကညာခ်က္ကို ျပဳလုပ္ၿပီးေနာက္ ဤညီလာခံအစည္းအေ၀းႀကီးက ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ ၀င္ ႏိုင္ငံအားလံုးအား ထုိေၾကညာစာတမ္းႀကီး၏ စာသားကို အမ်ားျပည္သူတို႔ ၾကားသိေစ ရန္ ေၾကညာပါမည့္ အေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံမ်ား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ နယ္ေျမ မ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးအဆင့္အတန္းကို လိုက္၍ ခြဲျခားျခင္းမျပဳပဲ အဓိကအားျဖင့္ စာသင္ေက်ာင္း
မ်ားႏွင့္ အျခားပညာေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ထိုေၾကညာစာတမ္းႀကီးကုိ ျဖန္႔ခ်ီ ေဝငွေစရန္၊
ျမင္သာေအာင္ျပ ထားရန္ ဖတ္ၾကားေစရန္ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ရွင္းလင္းခ်က္မ်ား ေဖာ္ျပေစရန္
ေဆာင္ရြက္ေစရမည့္ အေၾကာင္းကိုလည္း ဆင့္ဆိုၫႊန္ၾကားလိုက္သည္။

စကားခ်ီး.....

လူခပ္သိမ္းတို႔၏ မ်ဳိး႐ိုးဂုဏ္သိကၡာႏွင့္တကြ လူတိုင္းအညီအမွ် ခံစားခြင့္ရွိသည့္ အခြင့္အေရး
မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္းသည္ လူခပ္သိမ္း၏ လြတ္လပ္မႈ၊ တရားမွ်တမႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈတို႔၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊

လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို အေရးမထား မထီေလးစားျပဳျခင္းသည္ လူခပ္သိမ္း၏ အက်င့္သိကၡာ
ကို ခ်ဳိးေဖာက္ဖ်က္ဆီးတတ္သည့္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ အျပဳအမူကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ေသာ
ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟေျပာဆိုႏိုင္မႈ၊ လြတ္လပ္စြာ သက္၀င္ယံုၾကည္ႏုိင္ မႈ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း၊ခ်ဳိ႕ငဲ့ျခင္းတို႔မွ ကင္းလြတ္စြာအသက္ေမြးႏိုင္မႈတို႔ကို ခံစားရယူႏိုင္ေစမည့္
ေလာကတခု ေပၚေပါက္လာရန္အေရးကို လူခပ္သိမ္းတို႔က  မိမိတို႔၏ အထက္သန္ဆံုး လို
လားခ်က္ ဆႏၵႀကီးအျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊

လူခပ္သိမ္းတို႔သည္ တရားလက္လြတ္ ႏွိပ္စက္ကလူျပဳမႈ၊ အုပ္စိုးမႈႏွင့္ ဖိစီးညႇင္းပန္းမႈတို႔ကို
ေနာက္ဆံုး မလႊဲသာမေရွာင္သာ လက္နက္စြဲကိုင္ကာေတာ္လွန္ျခင္း၊ ပုန္ကန္ျခင္း မျပဳေစရန္၊ လူ႔အခြင့္မ်ားကို ဥပေဒျဖင့္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေပးရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္၎၊

ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးစြာ ဆက္ဆံေရးကို ပိုမိုတိုးတက္ေစရန္ ႀကံေဆာင္ရမည္ျဖစ္
ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႔၀င္တုိ႔သည္ မူလလူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို
လည္းေကာင္း၊ လူ၏ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္းေကာင္း၊ ေယာက်္ား မိန္းမတို႔၏ တူညီသည့္ အ ခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေလးစားယံုၾကည္ပါသည္ဟု ကုလသမဂၢတြင္ ထပ္မံ၍ အ တည္ျပဳၿပီးသည့္အျပင္ လူမႈဘ၀ ႀကီးပြားတိုးတက္ေရးႏွင့္ ပိုမိုလြတ္လပ္ ေကာင္းမြန္ေသာ
လူ႔ေနမႈဘ၀ အဆင့္အဆန္းကို ျမႇင့္တင္ရန္ သႏၷိဌာန္ခ်ၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊

ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံတို႔သည္ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ႏွင့္ပူေပါင္း၍ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို
၎၊အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို၎၊ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးတြင္ ႐ိုေသေလးစား က်င့္ သံုးေစာင့္စည္းၾကျခင္းကို အားေပးမည္ဟု ကတိျပဳၿပီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္၎၊

ထို႔ေၾကာင့္ အေထြေထြညီလာခံႀကီးမွ

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းကို လူတိုင္း၊ အဖဲြ႔အစည္းတိုင္းသည္ အ
စဥ္ ႏွလံုးသြင္းလ်က္ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးတြင္ အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို
႐ိုေသေလးစားၾကေစရန္ ဆံုးမသြန္သင္ျခင္းျဖင့္ အားထုတ္ၾကရမည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ကုလ
သမဂၢအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ထိုႏိုင္ငံတို႔၏ အာဏာပိုင္အတြင္းရွိ နယ္ပယ္ဆိုင္ရာ တိုင္းသူ
ျပည္သားမ်ားအား အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထိ
ေရာက္စြာ သိမွတ္ က်င့္သံုး ေစာင့္စည္းၾကေစရန္၊ ျပည္တြင္းျပည္ပဆိုင္ရာ တိုးတက္ေသာ
ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားျဖင့္ အားထုတ္ၾကရမည္ဟုလည္းေကာင္း ရည္ရြယ္ၿပီးလွ်င္ လူ႔အခြင့္အ
ေရးမ်ားဆိုင္ရာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေၾကညာစာတမ္းကို ႏိုင္ငံခပ္သိမ္း၊ လူခပ္သိမ္းတို႔ တ
ေျပးညီစြာ ေဆာင္ရြက္ၾကစိမ့္ေသာငွာ ယခုထုတ္ျပန္ ေၾကညာလိုက္သည္။

အပိုဒ္ ၁

လူတိုင္းသည္ တူညီလြတ္လပ္ေသာဂုဏ္သိကၡာျဖင့္လည္းေကာင္း၊ တူညီလြတ္လပ္ေသာ အ
ခြင့္ အေရးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း ေမြးဖြား လာသူမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသူတို႔၌ ပုိင္းျခားေ၀ဖန္
တတ္ေသာဥာဏ္ႏွင့္ က်င့္၀တ္ သိတတ္ေသာ စိတ္တို႔ရွိၾက၍ ထုိသူတို႔သည္ အခ်င္းခ်င္း
ေမတၱာထား၍ ဆက္ဆံက်င့္သံုးသင့္သည္။

အပိုဒ္ ၂

လူတိုင္းသည္ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အခြင့္အေရး အားလံုး၊
လြတ္လပ္ခြင့္ အားလံုးတို႔ကို ပိုင္ဆိုင္ခံစားခြင့္ရွိသည္။ လူမ်ဳိးႏြယ္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အသားအ
ေရာင္ အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ က်ား၊မ သဘာ၀အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ဘာသာစကား အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကိုး
ကြယ္သည့္ ဘာသာအားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံေရးယူဆခ်က္ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားယူဆခ်က္ အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံႏွင့္ဆိုင္ေသာ သို႔တည္းမဟုတ္ လူေနမႈ အဆင့္အတန္းႏွင့္ဆိုင္ေသာ ဇစ္ျမစ္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ပစၥည္းဥစၥာဂုဏ္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အျခား အဆင့္အတန္းအားျဖင့္ျဖစ္
ေစ ခြဲျခားျခင္းမရွိေစရ။

ထို႔ျပင္ လူတဦးတေယာက္ေနထိုင္ရာ ႏိုင္ငံ၏ သို႔တည္းမဟုတ္ နယ္ေျမေဒသ၏
ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊ စီရင္ပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊ တိုင္းျပည္အခ်င္းခ်င္းဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊
အဆင့္အတန္း တခုခုကို အေျချပဳ ၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဒသနယ္ေျမတခုသည္ အခ်ဳပ္
အျခာအာဏာပိုင္ လြတ္လပ္သည့္နယ္ေျမ သို႔တည္းမဟုတ္ ကုလသမဂၢမွ ထိန္းသိမ္ေစာင့္
ေရွာက္ ထားရသည့္နယ္ေျမ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အာဏာတို႔ကို တစိတ္ တေဒသေလာက္သာ ရရွိသည့္နယ္ေျမ စသည္ျဖင့္ ယင္းသို႔ေသာ နယ္ေျမမ်ား ျဖစ္သည္၊ မျဖစ္သည္ဟူေသာ အေၾကာင္းကို အေထာက္အထားျပဳ၍ေသာ္လည္းေကာင္း ခြဲျခားျခင္း
လံုး၀ မရွိေစရ။

အပိုဒ္ ၃

လူတိုင္း၌ အသက္ရွင္ရန္ လြတ္လပ္မႈခြင့္ႏွင့္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၄

မည္သူ႔ကိုမွ် ေက်းကြၽန္အျဖစ္ သို႔တည္းမဟုတ္ အေစအပါးအျဖစ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္း ခိုင္း
ေစျခင္း မျပဳရ၊ လူကို ကြၽန္သဖြယ္ အဓမၼခုိင္းေစျခင္း၊ အေရာင္းအ၀ယ္ျပဳျခင္းႏွင့္ ထို
သေဘာ သက္ေရာက္ေသာ လုပ္ငန္းဟူသမွ်ကို ပိတ္ပင္တားျမစ္ရမည္။

အပိုဒ္ ၅

မည္သူ႔ကိုမွ် ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း သို႔တည္းမဟုတ္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ လူမဆန္စြာ ဂုဏ္
ငယ္ေစေသာ ဆက္ဆံမႈမျပဳရ။ သို႔တည္းမဟုတ္ အျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းမျပဳရ။

အပိုဒ္ ၆

လူတိုင္းတြင္ ဥပေဒအရာ၌ လူပုဂၢိဳလ္တဦးအျဖစ္ျဖင့္ အရာခပ္သိမ္းတြင္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း
ကို ခံယူပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၇

လူအားလံုးတို႔သည္ ဥပေဒအရာ၌ တူညီၾကသည့္အျပင္၊ ဥပေဒ၏ အကာအကြယ္ကို
ျခားနားျခင္း မခံရေစပဲ တူညီစြာ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ဤေၾကညာစာတမ္းပါ သေဘာတရား
မ်ားကို ဖီဆန္၍ ခြဲျခားျခင္းမွလည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ခြဲျခားျခင္းကို လႈံ႔ေဆာ္ျခင္းမွလည္းေကာင္း ကင္းလြတ္ေစရန္ အကာအကြယ္ကို တူညီစြာခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၈

ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကေသာ္လည္းေကာင္၊ အျခားဥပေဒကေသာ္လည္းေကာင္း လူတိုင္း
အတြက္ေပးထားသည့္ အေျခခံအခြင့္အေရးမ်ားသည္ ခ်ဳိးေဖာက္ခံခဲ့ရလွ်င္ ထုိသို႔ခ်ဳိးေဖာက္ ဖ်က္ဆီးေသာျပဳလုပ္မႈေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေသာ နစ္နာခ်က္အတြက္ ထိူသူသည္ ႏိုိင္ငံဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္တရား႐ံုးတြင္ ထိေရာက္စြာ သက္သာခြင့္ရႏိုင္ေစရမည္။

အပိုဒ္ ၉

မည္သူမွ် ဥပေဒအရမဟုတ္ေသာ ဖမ္းဆီးျခင္းကိုျဖစ္ေစ၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းကိုျဖစ္ေစ၊
ျပည္ႏွင္ျခင္းကိုျဖစ္ေစ မခံေစရ။

အပိုဒ္ ၁၀

အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို အဆံုးအျဖတ္ခံရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မႈ
ေၾကာင့္ တရားစြဲ ဆိုစီရင္ဆံုးျဖတ္ခံရာတြင္လည္းေကာင္း၊ လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္၍ ဘက္
မလိုက္ေသာ တရား႐ံုးေတာ္၏ လူအမ်ားေရွ႕ေမွာက္တြင္ မွ်တစြာၾကားနာ စစ္ေဆးျခင္းကို တူညီစြာခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၁

(၁) လူအမ်ားေရွ႕ေမွာက္၌ ဥပေဒအတိုင္း စစ္ေဆး၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည္ဟု ထင္ရွား
စီရင္ျခင္း ခံရသည့္ အခ်ိန္အထိ ျပစ္မႈႏွင့္ တရားစြဲဆိုျခင္းခံရသူတိုင္းသည္ အျပစ္မဲ့သူ
ဟူ၍ယူဆျခင္းခံထိုက္သည့္ အခြင့္အေရးရွိသည္။ထိုအမႈကိုၾကားနာစစ္ေဆးရာ၀ယ္ စြပ္စြဲခံရသည့္ ျပစ္မႈအတြက္ ခုခံေခ်ပႏိုင္ရန္ လိုအပ္ေသာအခြင့္အေရးမ်ားကို ထိုသူ အား ေပးၿပီးျဖစ္ေစရမည္။

(၂) လူတဦးတေယာက္အား ႏိုင္ငံဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ
အရျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မႈ မေျမာက္ေသာလုပ္ရပ္ သို႔မဟုတ္ ပ်က္ကြက္မႈအရ ဆြဲဆို အျပစ္
ေပးျခင္းမျပဳရ။ ထို႔အျပင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ စဥ္အခါက ထုိက္သင့္ေစႏိုင္ေသာ အျပစ္
ဒဏ္ထက္ ပိုမိုႀကီးမားေသာ အျပစ္ဒဏ္ကို ထုိက္သင့္ျခင္း မရွိေစရ။

အပိုဒ္ ၁၂
မည္သူမွ် မိမိသေဘာအတိုင္း ေအးခ်မ္းလြတ္လပ္စြာေနထိုင္ျခင္းကိုေသာ္၎၊ မိမိ၏
မိသားစုကိုေသာ္၎၊ မိမိ၏ ေနအိမ္အသိုက္အ၀န္းကိုေသာ္၎၊ စာေပးစာယူကိုေသာ္
၎၊ ဥပေဒအရ မဟုတ္ေသာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း မခံေစရ။ ထို႔ျပင္ မိမိ၏ဂုဏ္
သိကၡာကိုလည္း အထက္ပါအတိုင္း ပုတ္ခတ္ျခင္းမခံေစရ။ လူတိုင္းတြင္ ထိုသို႔၀င္
ေရာက္စြက္ ဖက္ျခင္းမွေသာ္လည္း၎၊ ပုတ္ ခတ္ျခင္းမွေသာ္၎ ဥပေဒအရ
ကာကြယ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၃

(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္အတြင္း၌ လြတ္လပ္စြာ သြားလာေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္ခြင့္၊
 ေနထိုင္ခြင့္ရွိသည္။

(၂) လူတိုင္းတြင္ မိမိေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္မွလည္းေကာင္း၊ အျခားတိုင္းျပည္မွ၎ ထြက္ခြာ သြားပိုင္ခြင့္ရွိသည့္အျပင္ မိမိတိုင္းျပည္သို႔ ျပန္လာပိုင္ခြင့္လည္းရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၄

(၁) လူတိုင္း ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ ခံေနရျခင္းမွ လြတ္ကင္းရန္ အျခားတိုင္းျပည္မ်ား၌
 ေအးခ်မ္းစြာ ခိုလံႈေနႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

(၂) ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ မပတ္သက္သည့္ ျပစ္မႈမ်ားမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကုလသမဂၢ၏ ရည္ရြယ္
ခ်က္ႏွင့္ သေဘာတရားမူမ်ားကို ဖီဆန္ေသာ အမႈမ်ားမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ အမွန္ေပၚေပါက္
လာေသာျပစ္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲဆိုျခင္းခံရသည့္ အမႈအခင္းမ်ားတြင္ အထက္ပါ အခြင့္အေရး
ကို အသံုးမျပဳႏိုင္ေစရ။

အပိုဒ္ ၁၅

(၁) လူတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူခြင့္ရွိသည္။

(၂) ဥပေဒအရ မဟုတ္လွ်င္ မည္သူမွ် မိမိ၏ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ စြန္႔လႊတ္ျခင္း မခံေစရ။
ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးကိုလည္း ျငင္းပယ္ျခင္းမခံေစရ။

အပိုဒ္ ၁၆

(၁) အရြယ္ေရာက္ၿပီးေသာ ေယာက်္ားႏွင့္ မိန္းမတို႔တြင္ လူမ်ဳိးကိုေသာ္၎၊ ႏိုင္ငံသား
အျဖစ္ကိုေသာ္၎၊၊ ကိုးကြယ္သည့္ဘာသာကို၎၊ အေၾကာင္းျပဳ၍ ကန္႔သတ္ျခင္းမရွိဘဲ
ထိမ္ျမားႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ မိသားစု ထူေထာင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါေယာက်္ားႏွင့္မိန္းမတို႔သည္ လင္မယားအျဖစ္ေပါင္းသင္းေနစဥ္ အခ်ိန္အတြင္းေသာ္၎၊ အိမ္ေထာင္ကုိ ဖ်က္သိမ္း၍ ကြာရွင္းၾကသည့္အခါ၌ေသာ္၎၊ လက္ထပ္ေပါင္းသင္းအိမ္ေထာင္ျပဳျခင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း
ေသာ တူညီသည့္အခြင့္အေရးမ်ားကို ရရွိထိုက္သည္။

(၂) သတို႔သားႏွင့္သတို႔သမီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္၏ လြတ္လပ္ေသာ သေဘာဆႏၵရွိမွသာလွ်င္
လက္ထပ္ ထိမ္းျမားျခင္းကို ျပဳရမည္။

(၃) မိသားစုတခုသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ သဘာ၀က်ေသာ အေျခခံအဖြဲ႔တရပ္ျဖစ္သည္။ ထို
မိသားစုသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ အစိုးရတို႔၏ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကို ခံယူခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၇

လူတိုင္းတြင္ မိမိတဦးခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္ဖက္စပ္၍ေသာ္
လည္းေကာင္း၊ ပစၥည္း ဥစၥာတို႔ကို ပိုင္ဆိုင္ရန္ အခြင့္အေရးရွိရမည္။ ဥပေဒအရ
မဟုတ္လွ်င္ မည္သူမွ် မိမိ၏ပစၥည္းဥစၥာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ကို စြန္႔လႊတ္ျခင္း မခံေစရ။

အပိုဒ္ ၁၈

လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚႀကံဆႏိုင္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ခံယူရပ္တည္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္
လြတ္လပ္စြာ သက္၀င္ကိုးကြယ္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ား၌ မိမိကိုးကြယ္သည့္
ဘာသာကို သို႔တည္းမဟုတ္ သက္၀င္ယုံၾကည္ခ်က္ကို လြတ္လပ္ စြာ ေျပာင္းလဲႏိုင္ခြင့္ပါ၀င္
သည့္အျပင္ မိမိတေယာက္ခ်င္းျဖစ္ေစ၊အျခားသူမ်ားႏွင့္စုေပါင္း၍ျဖစ္ေစ၊ ျပည္သူအမ်ားေရွ႕
ေမွာက္တြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ မဟုတ္ဘဲေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိ ကိုး ကြယ္ေသာဘာသာကို သို႔တည္းမဟုတ္ သက္၀င္ယံုၾကည္ခ်က္ကို လြတ္လပ္စြာသင္ျပႏိုင္ခြင့္၊
၀တ္ျပဳ ကိုးကြယ္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ေဆာက္တည္ႏိုင္ခြင့္တို႔လည္း ပါ၀င္သည္။

အပိုဒ္ ၁၉

လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္စြာ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟေျပာျပႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ား၌ အေႏွာက္အယွက္မရွိဘဲ လြတ္လပ္စြာထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ ပါ၀င္ သည့္အျပင္၊ ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္မ်ားကို ေထာက္ထားရန္မလိုဘဲ သတင္း အေၾကာင္းအရာႏွင့္
သေဘာတရားမ်ားကို တနည္းနည္းျဖင့္ လြတ္လပ္စြာ ရွာယူဆည္းပူးႏိုင္ခြင့္၊ လက္ခံႏိုင္ခြင့္
 ႏွင့္ ေ၀ငွျဖန္႔ခ်ိခြင့္တို႔လည္း ပါ၀င္သည္။

အပိုဒ္ ၂၀

(၁) လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္ေအးခ်မ္းစြာ စုေ၀းႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းႏိုင္ခြင့္တို႔ရွိသည္။

(၂) မည္သူ႔ကိုမွ် အဖြဲ႔အစည္းတခုသို႔ ၀င္ေစရန္ အတင္းအက်ပ္ မျပဳရ။

အပိုဒ္ ၂၁

(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၌ ကုိယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္
လိုက္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ တဆင့္ျဖစ္ေစ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

(၂) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံရွိ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းအဖြဲ႕၌ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ရန္ တူညီသည့္ အခြင့္အေရး
     ရွိသည္။

(၃) ျပည္သူျပည္သားတို႔၏ ဆႏၵသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၏ အေျခခံျဖစ္ရမည္။အဆိုပါဆႏၵ
ကို အခ်ိန္ကာလပိုင္းျခားလ်က္ စစ္မွန္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျဖင့္ ထင္ရွားေစရမည္။ ေရြး
ေကာက္ပြဲမ်ားတြင္လည္း လူတိုင္းအညီအမွ် ဆႏၵမဲေပးပိုင္ခြင့္ ရွိရမည့္အျပင္၊ ထိုေရြးေကာက္
ပြဲမ်ားကို လွ်ဳိ႕၀ွက္မဲေပးစနစ္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ အလားတူ လြတ္လပ္ေသာ မဲေပးစနစ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ
က်င္းပရမည္။

အပိုဒ္ ၂၂

လူတိုင္းတြင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အဖြဲ႔၀င္တဦးအေနႏွင့္ လူမႈေရးလံုၿခံဳခြင့္ ရယူပိုင္ခြင့္ ရွိသည့္ အျပင္ ႏိုင္ငံေရးႀကိဳးပမ္းမႈျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံအ
သီးသီး၏ ဖြဲ႔စည္းပံုႏွင့္လည္းေကာင္း၊ သယံဇာတအင္အားႏွင့္လည္းေကာင္း ထိုသူ၏ ဂုဏ္
သိကၡာႏွင့္ စ႐ိုက္လကၡဏာ လြတ္လပ္စြာ တိုးတက္ျမင့္မားေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္
ေသာ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အခြင့္အေရးမ်ားကို သံုးစြဲပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၃

(၁) လူတိုင္းတြင္ အလုပ္လုပ္ရန္လည္းေကာင္း၊ မိမိႏွစ္သက္ရာ အသက္ေမြးမႈအလုပ္အကိုင္
ကို လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ရန္လည္းေကာင္း၊ တရားမွ်တ၍ လုပ္ေပ်ာ္ေသာ အလုပ္ခြင္၏ အေ
ေျခအေနကို ရရွိရန္လည္းေကာင္း၊အလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္ရျခင္းမွ အကာ အကြယ္ရရွိရန္လည္း
ေကာင္း အခြင့္အေရးရွိသည္။

(၂) လူတိုင္းတြင္ ခြဲျခားျခင္း မခံရေစဘဲ တူညီေသာအလုပ္အတြက္ တူညီေသာ အခေၾကးေငြ
ရႏိုင္ခြင့္ ရွိသည္။

(၃) အလုပ္လုပ္ကိုင္သည့္ လူတိုင္းတြင္ မိမိႏွင့္ မိမိ၏ မိသားစုအတြက္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ ညီ
ေအာင္ ေနထိုင္ စားေသာက္ႏိုင္ရန္ စိတ္ခ်ေလာက္သည့္အျပင္ တရားမွ်တ၍ လုပ္ေပ်ာ္သည့္
လစာေၾကးေငြ ရပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ လိုအပ္ခဲ့လွ်င္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားမွ လူမႈေရးအေထာက္
အပံ့ကိုလည္း ထပ္မံ၍ ရႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

(၄) လူတိုင္းအတြက္ မိမိအက်ဳိးခံစားခြင့္ကို ကာကြယ္ရန္ အလုပ္သမားအစည္းအ႐ံုး
မ်ား ဖြဲ႔စည္းခြင့္၊ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၄

လူတိုင္းတြင္ သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္စြာ ကန္႔သတ္ထားသည့္ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္အျပင္ လစာႏွင့္တ
ကြ အခါအားေလ်ာ္စြာ သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္အားလပ္ရက္မ်ား ပါ၀င္သည့္ အနားယူခြင့္
ႏွင့္ အားလပ္ခြင့္ကို ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၅

(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏွင့္တကြ မိမိ၏မိသားစု က်န္းမာေရးႏွင့္တကြ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာေအးခ်မ္း စြာ ေနထိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အစာအဟာရ၊ အ၀တ္အထည္၊ ေနအိမ္၊ ေဆး၀ါး အကူအညီႏွင့္
လိုအပ္သည့္ လူမႈ အေထာက္အပံ့မ်ားပါ၀င္ေသာ သင့္ေတာ္ေလွ်ာက္ပတ္သည့္ လူမႈအဆင့္
အတန္းကို ရယူခံစားခြင့္ရွိသည္။
ထို႔ျပင္ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ေသာအခါ၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မက်န္းမမာျဖစ္ေသာအခါ၌ေသာ္
လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္အဂၤါ မစြမ္းမသန္ျဖစ္ေသာအခါ၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မုဆိုးမျဖစ္ေသာ အခါ၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသက္အရြယ္ အိုမင္းေသာအခါ၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိကိုယ္
တိုင္က မတတ္ႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ၀မ္းစာရွာမွီးႏိုင္ေသာ နည္းလမ္းမရွိေသာအခါ၌
ေသာ္လည္းေကာင္း ေနထိုင္စား ေသာက္ေရးအတြက္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈ အခြင့္အေရးရွိသည္။

(၂) သားသည္မိခင္မ်ားႏွင့္ ကေလးမ်ားသည္ အထူးေစာင့္ေရွာက္ျခင္းႏွင့္ အကူအညီေပးျခင္း
ကို ရခြင့္ရွိသည္။ ဥပေဒအရ ထိမ္းျမားျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အျခားနည္းျဖင့္ျဖစ္ေစ ေမြးဖြားေသာ ကေလးအားလံုးသည္ တူညီေသာလူမႈကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးကို ရယူခံစားၾကရမည္။

အပိုဒ္ ၂၆

(၁) လူတိုင္းသည္ ပညာသင္ယူႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အနည္းဆံုး မူလတန္းႏွင့္အေျခခံအဆင့္အတန္း
မ်ားတြင္ ပညာသင္ၾကားေရးသည္ အခမဲ့ျဖစ္ရမည္။ မူလတန္းပညာသည္ မသင္မေနရ ပညာ
ေရးျဖစ္ရမည္။ စက္မႈလက္မႈပညာႏွင့္ အသက္ေမြးမႈ ပညာမ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ သင္
ၾကား ရယူႏိုင္ေစရမည္။ ထို႔ျပင္ အထက္တန္းပညာအတြက္ အရည္အခ်င္းကို အေျခခံျပဳ၍ တူ
ညီေသာ အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။

(၂) ပညာသင္ၾကားေရးကို လူသားတို႔၏ စ႐ိုက္လကၡဏာအျပည့္အ၀ တိုးတက္မႈအျပင္၊ လူ႔အ
ခြင့္အေရးႏွင့္ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္၊ ႐ိုေသေလးစားမႈတို႔ကို ရွင္သန္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေစရန္ရည္ရြယ္၍ သင္ၾကားေစရမည္။ ပညာသင္ၾကားေရးသည္ ႏိုင္ငံအားလံုးတိုိ႔တြင္လည္းေကာင္း၊ လူမ်ဳိးစု
မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ဘာသာေရးအသင္း အဖြဲ႔မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ အခ်င္းခ်င္းနား
လည္မႈ၊သည္းခံမႈႏွင့္ ခင္မင္ရင္းႏွီးမႈတို႔ကို အားေပးရမည္။ ထို႔ျပင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္တံ့
ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္အလို႔ငွါ ကုလသမဂၢ၏ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကိုလည္း ျဖစ္ေျမာက္
ေအာင္ အားေပးရမည္။

(၃) မိဘတို႔တြင္ မိမိတို႔၏ ကေလးမ်ား သင္ယူရမည့္ ပညာအမ်ဳိးအစားကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ေသာ လက္ဦးအခြင့္အေရးရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၇

(၁) လူတိုင္းတြင္ သက္ဆိုင္ရာယဥ္ေက်းမႈေလာက၌ လြတ္လပ္စြာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ သုခုမပညာရပ္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ လိုက္စားေမြ႔ေလ်ာ္ႏိုင္ခြင့္၊ သိပၸံပညာ ထြန္းကားေရး လုပ္
ငန္းမ်ားတြင္ လြတ္လပ္စြာ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ထိုပညာ၏ အက်ဳိးအာနိသင္မ်ားကို
လြတ္လပ္စြာ ခံစားသံုးစြဲႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

(၂) လူတိုင္းတြင္ သိပၸံမွျဖစ္ေစ၊ စာေပမွျဖစ္ေစ၊ သုခုမပညာမွျဖစ္ေစ မိမိကိုယ္ပိုင္ ဥာဏ္ျဖင့္
ႀကံစည္ ဖန္တီးမႈမွ ျဖစ္ထြန္းလာသည့္ ဂုဏ္ႏွင့္ေငြေၾကး အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကို ခံစားရယူႏိုင္
ရန္အခြင့္ အေရးအတြက္ ကာကြယ္မႈကို ရရွိရန္ အခြင့္အေရးရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၈

လူတိုင္းသည္ ဤေၾကညာစာတမ္းတြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္
မ်ားကို အျပည့္အစံုရယူႏုိင္ေသာ လူမႈဆက္ဆံေရး အေျခအေနႏွင့္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ
ဆက္ဆံေရး အေျခအေနတို႔၏ အက်ဳိးေက်းဇူးကို ခံစားႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၉

(၁) မိမိ၏စ႐ိုက္လကၡဏာ လြတ္လပ္စြာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ႏိုင္သည့္ တခုတည္းေသာ လူ႔အသိုင္း
အ၀န္းအတြက္ လူတိုင္း၌တာ၀န္ရွိသည္။

(၂) မိမိ၏အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို သံုးစြဲရာတြင္ လူတိုင္းသည္ အျခားသူ
မ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳ၍ ႐ိုေသေလးစားရန္ အ
လို႔ငွာ၎၊ ဒီမိုကေရစီ က်င့္သံုးေသာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ ကိုယ္က်င့္တရားအျပင္ ရပ္ရြာ
ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အက်ဳိးစီးပြား ျဖစ္ထြန္းေရးတို႔အတြက္ တရားမွ်တစြာ
က်င့္ေဆာင္ရန္အလို႔ငွာ၎၊ ဥပေဒကျပဌာန္းထားသည့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားျဖင့္သာ
ကန္႔သတ္ျခင္းခံရမည္။

(၃) အဆိုပါအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို မည္သည့္ အမႈကိစၥတြင္မွ် ကုလသမဂၢ၏ ရည္ရြယ္မ်ားႏွင့္၎၊ အေျခခံမူမ်ားႏွင့္၎ ဆန္႔က်င္၍မသံုးစြဲရ။

အပိုဒ္ ၃၀

ဤေၾကညာစာတမ္းပါ အခြင့္အေရးႏွင့္တကြ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ား၊ ပ်က္စီးရာပ်က္စီးေၾကာင္းတို႔
ကို ရည္ရြယ္၍ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြက္ျဖစ္ေစ၊ လူတစုအတြက္ျဖစ္ေစ၊ လူတဦးတေယာက္
အတြက္ျဖစ္ေစ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္ရွိသည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္တိုင္
ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္ရွိသည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း အဓိပၸါယ္ပိုင္းျခားေကာက္ယူျခင္း
မရွိေစရ။