“ သစၥာအိမ္ ”

ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန႔ႏွင့္ ေဗာဓိသမုိင္း ေအာင္တိုင္းဌာနီ ျမန္မာျပည္ 

ေနနန္းရယ္တဲ့ ဖန္သူရိန္။
တန္ခိုး ဥဏွဂူႏွင့္ ကဆုန္ဟူ သည္မာသမွာ ျပင္းျပပူရွိန္။
ဝိသာခါ ယွဥ္ၿပိဳင္ဝန္းပါလုိ႔၊ ထြန္းလွတဲ့ ေငြတာရိန္ငယ္။
ဒြတၱႎသေန႔စြဲ။
ပန္းစကားဝါ၊ နန္းမရာ ေကသီဆင္လို႔၊
ေရႊျပည္ခြင္ ဗုိလ္ပါေပါင္းရယ္တုိ႔၊ ၿငိမ့္ေညာင္းေအာင္ ထာဝစဥ္ျဖင့္၊
ခါသဘင္ ေညာင္ေရသြန္းၾကတယ္၊ လြမ္းစရာ့ပြဲ။

ကဆုန္လႏွင့္ ပတ္သက္၍ အထက္ပါအတုိင္း စာဆုိေတာ္ ဦးၿပံဳးခ်ဳိက ေရးစပ္သီကံုးခဲ့ပါသည္။
ကဆုန္လကို ပုဂံေခတ္က ကုဆုန္၊ကူဆံု၊ ခူဆံု၊ ခုဆံုဟု အမ်ဳိးမ်ဳိးေခၚေဝၚေရးသားခဲ့ၾကသည္။
ေဗဒင္ က်မ္းအလုိအားျဖင့္ ဤလသည္ ၿပိႆရာသီျဖစ္ၿပီး ဝိသာခါနကၡတ္သည္ လမင္းႏွင့္အ တူ ေကာင္းကင္တြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ထြန္းလင္းေသာလျဖစ္သည္။ ရာသီ႐ုပ္မွာ ႏြားလား ဥသဘ႐ုပ္
ျဖစ္ၿပီး ဤလတြင္ ရာသီပန္းအျဖစ္ စကားဝါပန္းတုိ႔ ဖူးပြင့္ၾကသည္။
ေန႔တာရွည္၍ ညတာတိုေသာ ရက္စံုလျဖစ္သည္။ ကဆုန္လသည္ ျမန္မာလမ်ားတြင္ ဒုတိ
ယ လျဖစ္၍ ဥတုသံုးလီတြင္ ေႏြဥတု၌ပါဝင္သည္။ ေဝါဟာရလီနတၳဒီပနီက်မ္းအရ ကုဆုန္၊
ကဆံုတုိ႔တြင္ ကု-ကတုိ႔သည္ “ေရ” ဟု အဓိပၸာယ္ရရွိၿပီး ဆုန္၏အဓိပၸာယ္မွာ သြန္း၊ ေလာင္း၊ ဖ်န္းျခင္းျဖစ္သည္။ ပညာရွင္ မ်ားက ဤလကို "ကံ ဥဒကံ ဆိႏၵတီတိ ကဆိနံ"ေယာမာေသာ၊ အၾကင္လသည္။ ကံဥဒကံ၊ ေရကို။ ဆိႏၵတိ၊ ျဖတ္တတ္၏။ ဣတိတသၼာ၊ ထုိ႔ေၾကာင့္။ ေသာ
မာေသာ၊ ထုိလသည္။ ကဆိနံ၊ ကဆုန္မည္၏။ဟု ဝစနတၳျပဳခဲ့ၾကသည္။ ဤလသည္ ေႏြရာ
သီ၏ ဗဟုိခ်က္မက်ေသာ လျဖစ္သျဖင့္လည္း “ကဆုန္ နယုန္-ေဆြ႔ေဆြ႔ခုန္” ဆုိသကဲ႔သို႔ ပူ လြန္း၍ ေဆြ႕ေဆြ႕ခုန္ရမတတ္ အပူရွိန္လြန္ကဲေသာလျဖစ္သည္။

ဤလတြင္ အင္း၊ အိုင္၊ ကန္၊ ေခ်ာင္း၊ ေရႏုတ္ေျမာင္းမ်ားမွာ ေရမ်ားခန္းေျခာက္၍ သစ္ပင္
ပန္းမန္မ်ားမွာ ညႇဳိးေရာ္ကာ ေသလုမတတ္ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ေသာ ကာလလည္းျဖစ္ပါ
သည္။ ဤမွ် ပူျပင္းေသာလတြင္ ပရိေဘာဂေစတီတြင္ပါဝင္ေသာ မဟာေဗာဓိပင္မ်ား
ဆက္လက္ ရွင္သန္ႏုိင္ဖို႔ရန္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားကေဗာဓိပင္ကို ေရျဖင့္သြန္းေလာင္း
ပူေဇာ္ၾကေသာ ဓေလ့သည္ ေရွးယခင္ကပင္ ေပၚထြန္းခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာႏုိုင္ငံတြင္ ဒုတိယ
ကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးဆံုးေသာကာလမွစ၍ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ကို “ဗုဒၶေန႔”ဟုသတ္မွတ္ၿပီး ႏုိင္
ငံေတာ္အစိုးရက ထိုေန႔ကို အမ်ားျပည္သူ ႐ံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ ေဂဇက္ဝင္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့
ပါသည္။
ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားသည္ ႏွစ္စဥ္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ေရာက္တုိင္း ကဆုန္ ေညာင္ေရသြန္းပြဲ
ျဖစ္သည့္ ဗုဒၶပူဇနိယ ပြဲေတာ္ႀကီးကို ျမန္မာႏိုင္ငံတနံတလ်ား ေနရာအႏွံ႔အျပား ခမ္းနားႀကီး
က်ယ္စြာ က်င္းပခဲ့ၾကပါသည္။

ေရွးေခတ္အခါကစ၍ ဤလတြင္ ဘုရင္ႏွင့္တကြ လုပ္သားျပည္သူမ်ားသည္ ေညာင္ေရသြန္း
ပြဲေတာ္ကို ရာသီပြဲေတာ္အျဖစ္ ဆင္ယင္က်င္းပေလ့ ရွိခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္သာမက
သီဟုိဠ္ (သီရိလကၤာ) ႏုိင္ငံ၊ ထိုင္းႏုိင္ငံ၊ လာအုိ၊ ကေမၻာ ဒီးယား၊ ဗီယက္နမ္ အစရွိေသာ ဗုဒၶ
ဘာသာကို အမ်ားစုကိုးကြယ္ၾကသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားမွာလည္း ကဆုန္လျပည့္ေန႔ကို ႏွစ္စဥ္
“ဝီဆတ္ေဒး”ဟု သတ္မွတ္ၿပီး မိမိတုိ႔ သက္ဆုိင္ရာ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈမ်ားႏွင့္ တြဲဖက္၍ ခမ္း
နား ႀကီးက်ယ္စြာ က်င္းပေလ့ ရွိၾကပါသည္။

ကဆုန္လျပည့္ေန႔သည္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔အဖို႔ အထူးျမတ္ဆုံးေသာ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ တေန႔ ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔၌ သံုး ေလာကထြတ္ထား သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ဘုရားျဖစ္ရန္အတြက္ ဒီပကၤရာဘုရားျမတ္စြာထံေတာ္ပါး
တြင္ နိယတဗ်ာဒိပ္ပန္းကို ဆင္ျမန္းခဲ့သည္။ တဖန္ B.C 624 မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ခု၊ ေသာ
ၾကာေန႔ ကဆုန္လျပည့္ေန႔၌ပင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ေရႊပလႅင္တြင္ သစၥာေလးပါးတရား သိျမင္ၿပီး သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ကိုရရွိေသာ B.C 589၊ မဟာသကၠရာဇ္
၁၀၃ ခု ဗုဒၶဟူးေန႔သည္ ကဆုန္လျပည့္။ မဟာပရိနိဗၺာန္ဝင္စံေတာ္မူေသာ B.C 544 မဟာ
သကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခု အဂၤါေန႔သည္ ကဆုန္လျပည့္ စသည္ျဖင့္ တုိက္ဆုိင္လွစြာ ႀကံဳခဲ့ပါသျဖင့္
ဤေန႔သည္ လြန္စြာ ထူးျမတ္ေသာ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ႀကီး တေန႔အျဖစ္ သာသနာ့သမုိင္း တ
ေလွ်ာက္တြင္ ထင္ရွားခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရွးလူႀကီးမ်ားက မွတ္သားရ လြယ္ကူေစရန္
အတြက္ “ဗ်ာဒိတ္၊ ဖြားျမင္၊ ေဗာဓိပင္၊ စံဝင္နိဗၺာန္ နန္း”ဟု လကၤာျပဳလုပ္ထားခဲ့ၾကပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားသည္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ ေရာက္တုိင္း ဘုရားပြင့္ေတာ္မူရာ မဟာေဗာဓိ
ပင္ကို ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္ျမတ္အျဖစ္ ကိုယ္စားရည္မွန္း၍ ေညာင္ေရမ်ား ျဖင့္ သြန္း
ေလာင္း ပူေဇာ္ၾကပါသည္။ ထုိ႔အျပင္ “ကာဠဳ၊ ယေသာ္၊ ညီေတာ္၊ ဆႏၷ၊ က႑က၊ ေသာဏၰ၊
ဗုဒၶေဟ”ဟူေသာ စကားအရ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ႏွင့္ တခ်ိန္တည္း တရက္တည္း ေမြး
ဖြားခဲ့ေသာ ဖြားဖက္ေတာ္ ခုနစ္ဦးတုိ႔တြင္လည္း ေဗာဓိပင္သည္ ဖြားဖက္ေတာ္တခုအျဖစ္
ပါဝင္ခဲ့ပါသည္။


ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္တုိင္ ေဗာဓိပင္ကို ပူေဇာ္ထိုက္ေၾကာင္းကို ေတရသကနိပါတ္ေတာ္
လာ ကလိဂၤေဗာဓိဇာတ္ေတာ္၌ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ထိုဇာတ္၌ အနာထပိဏ္ သူေဌးႀကီး ေလွ်ာက္ထားသျဖင့္ အရွင္အာနႏၵာက ဘုရားရွင္အားပူေဇာ္ထုိက္ေသာ ေစတီ
ေတာ္မ်ားအေၾကာင္း ေမးျမန္းေလွ်ာက္ထားေသာအခါ ဘုရားရွင္က ေလာက၌ ကိုးကြယ္ ထုိက္ေၾကာင္း ေစတီ သုံးမ်ဳိးရွိသည္။ (၁) သာရီရိကေစတီ -ဘုရားရွင္၏ စြယ္ေတာ္ေလးဆူ
တုိ႔ႏွင့္တကြ အေသြးေတာ္ အသားေတာ္ စသည့္ ဓာတ္ေတာ္ေမြေတာ္မ်ား၊ (၂) ပရိေဘာဂ
ေစတီ- ေဗာဓိပင္၊သပိတ္၊ သကၤန္းပရိကၡရာ ေက်ာင္းအိပ္ရာေနရာ စသည့္ ဘုရားရွင္တုိ႔၏ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ား၊ (၃) ဥဒၵိႆေစတီ - ဘုရားရွင္ ကိုယ္စားထုလုပ္ ကိုးကြယ္ၾက
ေသာ နိမၼိတ ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္မ်ား စသည့္ သံုးမ်ဳိးတုိ႔ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုသံုးမ်ဳိးတုိ႔တြင္ သာရီရိကေစတီေတာ္ကို ငါဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ မျပဳလုပ္ႏုိင္၊ ဥဒၵိႆေစတီ
ေတာ္ႏွင့္ ပရိေဘာဂေစတီ ႏွစ္ပါးကိုမူ ျပဳလုပ္ႏုိင္သည္။ ဘုရားရွင္တို႔ အသံုးျပဳေသာ ေဗာဓိ
ပင္ျမတ္သည္ ငါဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္၌ပင္ ေစတီေတာ္မည္၍ ပူေဇာ္ထုိက္သည္
ဟု မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ပူေဇာ္သည့္ဓေလ့
သည္ ဘုရားရွင္ သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္ကပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရပါသည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာႏွင့္ မဟာေဗာဓိပင္သည္ ခြဲျခား၍မရေကာင္းပါေပ။မဟာေဗာဓိပင္သည္ ဘုရား ရွင္၏သေကၤတျဖစ္သည္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ၃၅ ႏွစ္အရြယ္ ေဗာဓိပင္ ေအာက္တြင္ေပါက္ေသာ
ေရႊပလႅင္ထက္ ၌ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခု ႀဃ ၅၈၉ ကဆုန္ လျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ပု, ဒိ,
အာ ဟူေသာ ဉာဏ္ေတာ္သံုးမ်ဳိးကို ရရွိၿပီး သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ရွင္အျဖစ္ ေလာကသံုးပါး
တြင္ ဘုရားစင္စစ္ ဧကန္ျဖစ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ လျပည့္ေက်ာ္တရက္ေန႔မွစ၍ ပထမသတၱာဟ အျဖစ္ ေဗာဓိပင္ရင္းတြင္ ခုနစ္ရက္သီတင္းသံုးေတာ္မူ၍ ဒုတိယသတၱာဟတြင္ ဤမွ် ေက်းဇူး
ႀကီးမားေသာ ေဗာဓိပင္ကို ဘုရားရွင္သည္ အနိမိသ ကုန္းထက္မွေန၍ ခုနစ္ရက္ ပတ္လံုး
မတ္တတ္ရပ္ခါ မမွိတ္မသံုေသာ မ်က္စိျဖင့္ ၾကည့္ေတာ္မူျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူး ဆပ္ေတာ္မူခဲ့
သည္။ ဤေနရာ၌ “ေဗာဓိ” ဆုိသည္မွာ ဘုရားရွင္တုိ႔၏ သစၥာေလးပါးကို ထိုးထြင္းသိျမင္၍ နိဗၺာန္သို႔မ်က္ေမွာက္ ျပဳေသာ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ကို ဆုိုလိုပါ သည္။ ထိုဉာဏ္ေတာ္ရရွိ
ရာအရပ္ အပရာဇိတ ေရႊပလႅင္ထက္၌ ေပါက္ေသာ အပင္ကို “ေဗာဓိပင္”ဟုေခၚသည္။
ဥပမာ- ကကုသန္ ျမတ္စြာဘုရား၏ေဗာဓိသည္ ကုကၠဳိပင္ျဖစ္သည္။ ေကာဏဂံုျမတ္စြာ
ဘုရား၏ ေဗာဓိသည္ ေရသဖန္းပင္၊ ကႆပျမတ္စြာဘုရား၏ ေဗာဓိသည္ ပေညာင္ပင္၊
ေနာင္ပြင့္လတၱံ႔ေသာ အရိေမေတၱယ်ဘုရားရွင္၏ ေဗာဓိသည္ ကံ့ေကာ္ပင္ စသည္
တုိ႔ျဖစ္သည္။

ထို႔အျပင္ ကလိဂၤေဗာဓိဇာတ္၌ ဘုရားရွင္ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္၌ သီတင္း သံုးေတာ္မူ
စဥ္က လူအမ်ားသည္ ပန္းန႔ံသာ စသည္တုိ႔ကိုကိုင္ေဆာင္၍ ဘုရားရွင္ကို ပူေဇာ္ရန္ လာ
ေရာက္ဖူးေျမာ္ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ သံုးလူထြက္တင္ ဘုရားရွင္သည္ သတၱဝါမ်ားကို
တရားေဒသနာျဖင့္ ခ်ီးေျမႇာက္ ေဟာၾကားဖုိ႔ရန္ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေတာ္မူေန ခ်ိန္ႏွင့္ႀကံဳ၍
မဖူးေျမာ္လုိက္ၾကရသျဖင့္ စိတ္လက္မၾကည္သာ ျဖစ္ၾကရၿပီး ဂႏၶကုဋိ တံခါးဝတြင္ ပန္းနံ႔
သာတုိ႔ကို ခ်၍ ျပန္သြားၾကရသည္။ ဤအေၾကာင္းကို အနာထပိဏ္ သူေဌးႀကီးက အရွင္
အာနႏၵာအား အေၾကာင္းစံု ေလွ်ာက္ထား၍ သိရသျဖင့္ အရွင္အာနႏၵာမွ တဆင့္ ဘုရားရွင္
အား “ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ေဒသစာရီၾကြခ်ီေနခိုက္ ကိုယ္စား ပူေဇာ္မႈ ျပဳလုပ္ႏိုင္ၾကပါရန္
မဟာေဗာဓိပင္မွ မ်ဳိးေစ့ကိုယူ၍ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္ တံခါးမုခ္၌ စိုက္ထားလုိေၾကာင္း”
ေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထားခဲ့သည္။ ဘုရားရွင္က ထိုသို႔ေဗာဓိပင္ကို စိုက္ပ်ဳိးပူေဇာ္ခဲ့ပါလွ်င္
ငါဘုရား အၿမဲရွိေနဘိသကဲ႔သို႔ ျဖစ္ၿပီး ကုသိုလ္တရားမ်ား တိုးပြားေၾကာင္းျဖစ္၍ ေကာင္း
ျမတ္လွေပသည္ဟု ႏႈတ္ေတာ္ျဖင့္ ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘုရားရွင္သည္
မိမိကိုယ္စား ဖူးေျမာ္ခံႏိုင္ရန္ အရွင္အာနႏၵာအား မူလေဗာဓိပင္မွ မ်ဳိးေစ့ကို ေဆာင္ယူ
စိုက္ေစသည္။ အရွင္မဟာေမာဂၢလာန္ မေထရ္ျမတ္သည္ ယူဇနာ ၆၀ ေဝးကြာေသာ
ေဗာဓိမ႑ိဳင္ ကုန္းေတာ္သို႔ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ၾကြခ်ီ၍ ေၾကြက်ဆဲျဖစ္ေသာ မူလ
မဟာေဗာဓိ မ်ဳိးေစ့ကို သကၤန္းျဖင့္ခံ၍ ယူေဆာင္လာခဲ့ၿပီး အရွင္အာနႏၵအား ေပးအပ္
သည္။ ထိုေဗာဓိမ်ဳိးေစ့ကို ေဇတဝန္ေက်ာင္းဝင္းတြင္ တံခါးမုခ္၏ သတ္မွတ္ေနရာ၌
အနာထပိဏ္ သူေဌးသည္ ေျမသို႔ခ်စိုက္လိုက္ရာ တန္ခိုးေတာ္ေၾကာင့္ ေျမသို႔မေရာက္မီ
ထြန္တံုးပမာဏခန္႔ အေတာင္ ၅၀ ျမင့္ေသာ မဟာေဗာဓိပင္သည္ ပရိသတ္မ်ား၏ ေရွ႕
ေမွာက္၌ပင္ ခက္မငါးျဖာႏွင့္ ျပည့္စံုစြာျဖင့္ အံ့ၾသဖြယ္ရာ ႐ုတ္ျခည္းေပါက္ ဖြားလာခဲ့ေပ
သည္။ ထိုပြဲေတာ္တြင္ ေကာသလမင္းႀကီးကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္၍ ရဟႏၲာ မေထရ္ႀကီးမ်ား၊
အနာထပိဏ္၊ဝိသာခါ စေသာ သဒၶါတရားႏွင့္ျပည့္စံုေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္မ်ားစြာ ပါဝင္ၾက
သည္။ ထိုေဗာဓိ ေညာင္ပင္ေအာက္၌ပင္ ဘုရားရွင္သည္ တညတာနိေရာဓသမာပတ္ ဝင္
စားေတာ္မူသည္။ ပေႆနဒီေကာသလမင္းႀကီးႏွင့္ တိုင္းသူျပည္သားတို႔သည္ ထိုမဟာ
ေဗာဓိပင္ကို ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္အလား ပန္းနံ႔သာ၊ ဆီမီး စသည္တို႔ျဖင့္ ေန႔စဥ္ပူေဇာ္
သကၠာရျပဳၾကသည္။ ပူရွိန္ျပင္းသည့္ ကဆုန္လသို႔ ေရာက္ေသာအခါ မင္းႏွင့္ျပည္သူတို႔
သည္ မဟာေဗာဓိပင္ မညႇိဳးေရာ္ေစရန္ ေရသြန္း ပူေဇာ္ပြဲသဘင္ကို က်င္းပၾကသည္။ထို
အခ်ိန္အခါမွစ၍ ကဆုန္ေညာင္ေရသြန္း ပြဲေတာ္ေပၚေပါက္လာဟန္ ရွိသည္ဟု ေရွးပညာ
ရွင္မ်ားက ယူဆၾကပါသည္။ ဤေဗာဓိပင္ကို အရွင္အာနႏၵာမေထရ္ ႀကီးမွဴးစိုက္ပ်ဳိးသျဖင့္
“အာနႏၵာေဗာဓိ” ဟု အမည္တြင္သည္။ အိႏၵိယသို႔ ဘုရားသြားဖူးၾကသူတိုင္း အာနႏၵာ
ေဗာဓိပင္ကို ေဇတဝန္ေက်ာင္းဝင္းတြင္ ယေန႔တိုင္ ဖူးေျမာ္ႏိုင္ပါ သည္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံ ပါဋလိပုတ္ျပည့္ရွင္ သီရိဓမၼာေသာက မင္းတရားႀကီးသည္ အရွင္မဟာ
ေမာဂၢလိပုတၱတိႆ မေထရ္ျမတ္၏ အမိန္႔ရွိေတာ္မူသည့္ အတိုင္း မဇၩိမေဒသ ဘုရား
ပြင့္ေတာ္မူရာ မူလမဟာေဗာဓိပင္ႀကီးမွ ေတာင္ဘက္ကိုင္း (ဒကၡိဏ“ ေတာင္ + သာခါ
= အကိုင္း)ကို ေညာင္ပင္ေအာက္ အင္းပ်ဥ္ေပၚတြင္ မင္းႀကီးကိုယ္တိုင္ ရပ္ကာ လက္ယာ
ေတာင္ကိုင္းကို ေရႊစုတ္တံျဖင့္ ဟင္းသျပဒါး (ေဆးဒန္းျမင္းသီလာ)တို႔ျဖင့္ ေရးသားၿပီး
“အကယ္၍ မဟာေဗာဓိပင္သည္ သီဟိုဠ္ကြၽန္း၌ တည္အံ့၊ ငါသည္လည္း ဘုရားသာသ
နာ၌ ယံုမွားကင္းသည္ျဖစ္တံ့၊ ဤေဗာဓိပင္သည္ အလိုလို ေရႊဖ်ဥ္း၌ တည္ပါေစသတည္း"
ဟု သစၥာဆိုေလ၏။မင္းႀကီး သစၥာဆိုၿပီးသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ သတ္မွတ္ထားေသာ ေနရာ
မွ ပင္စည္အျမင့္ ဆယ္ေတာင္မွ်ရွိၿပီး ေဗာဓိသီးငါးလံုးပါရွိသည့္ ေလးေတာင္ခန္႔မွ်ေသာ ခက္မငါးျဖာႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္ လက္ယာေတာင္ကိုင္းသည္ အလိုလိုျပတ္၍ ေရႊဖ်ဥ္းထက္၌ တည္လာေလသည္။ ၄င္းေဗာဓိပင္ကို သီရိဓမၼာေသာကမင္းႀကီး၏ သမီးေတာ္ျဖစ္ေသာ သဃၤမိတၱာရဟႏၲာေထရီမသည္ ပရိသတ္ အၿခံအရံမ်ားစြာႏွင့္တကြ သီဟိုဠ္ႏိုင္ငံသို႔ ဦး
ေဆာင္၍ ပင့္ေဆာင္ၿပီး စိုက္ပ်ဳိးခဲ့ေလသည္။ ထိုဒကၡိဏသာခါ ေဗာဓိပင္ကို ယခုတိုင္ သီ
ဟိုဠ္ဘုရားဖူး သြားသူတိုင္း သြားေရာက္ဖူးေျမာ္ ပူေဇာ္ႏိုင္ၾကပါသည္။

မွတ္ခ်က္ ။ ။ သီဟိုဠ္သားတို႔သည္ ထိုေဗာဓိပင္မ်ားမွ ေၾကြက်ေသာ ေဗာဓိကိုင္းႏွင့္ တကြ
အရြက္မ်ားကို အမႈန္႔ႀကိတ္သ႐ိုးကိုင္ၿပီး ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ပံုမ်ား ျပဳလုပ္ကိုးကြယ္ၾက
သျဖင့္ “ဒကၡိဏသာခါ” ဟု ေခၚသည္။ သကၠရာဇ္ ၇၈၈ ခုႏွစ္၊ အင္းဝ ေနျပည္ေတာ္နန္းစံ မိုးညႇင္းမင္းတရားႀကီး လက္ထက္၌ သီဟိုဠ္မွ ဘုရား႐ုပ္ပြားေတာ္ အဆူသံုးရာေက်ာ္ ပဏၰာ ဆက္သလာသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဒကၡိဏသာခါ ဆင္းတုေတာ္မ်ား စတင္
ေပၚေပါက္လာေၾကာင္း သမႏၲစကၡဳဒီပနီက်မ္းတြင္ မိန္႔ဆိုသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔လည္း မဟာေဗာဓိ ပင္မ်ဳိးမ်ား သာသနာေရာက္စကပင္ စတင္ ေရာက္ရွိခဲ့
ေလသည္။ အေၾကာင္းမွာ ျမန္မာတို႔၏ ၁၂ လတြင္ ဒုတိယလကို ကဆုန္လဟု နာမည္ေပး
ထားၾကျခင္းမွာ ကု = ေရ + ဆံု = သြန္းေလာင္းျခင္းကို စြဲ၍ ေပးခဲ့ၾကသည္ကို ေထာက္ဆ
ေသာအားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေညာင္ေရသြန္းေလာင္းျခင္း ဓေလ့သည္ မဟာေဗာဓိပင္
ပြားမ်ား ေရာက္စကပင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့လိမ့္မည္ဟု မွန္းဆရပါသည္။ သကၠရာဇ္ ၆၅၃ ခုႏွစ္စြဲ သင္ႀကီးေညာင္အုပ္ ေက်ာက္စာ (ေက်ာ) ၂၂၊ ၂၃ တြင္ မီဖုန္၊ သႀကၤန္၊ စာရိယ္၊ ေညာင္
ရိယ္သြန္၊ မျပစ္ေစ လ်င္တည္၏” စေသာ ပုဂံၿမိဳ႕ ေစာလွဝန္း ေက်ာက္စာ အေထာက္အ
ထားမ်ားအရ ပုဂံေခတ္တြင္ မဟာေဗာဓိ ေညာင္ပင္မ်ား ကိုးကြယ္ေသာဓေလ့ ရွိေနၿပီျဖစ္
ေၾကာင္းႏွင့္ ပင္းယေခတ္တြင္ ေပၚေပါက္လာေသာ“စကား ဝတ္စံုေျမ၊ သြန္းေညာင္ေရ၊ ထံုးေလတန္႔စကူး။ ေႏြလဆန္း၊ ဆန္းေလဦး၊ ဝတ္ဆံေရႊသား။ စံကားပြင့္လွဦး” ဟူေသာ
ျပည္မင္း မ်က္ႏွာရွည္ ကာခ်င္းအရလည္းေကာင္း ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္တို႔တြင္
ေညာင္ေရ သြန္းေလာင္းျခင္း ဓေလ့ရွိ ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္။ ေပါင္းေလာင္း
ရွင္ေခၚသည့္ အရွင္ကႆပမေထရ္သီဟိုဠ္မွ ပင့္ေဆာင္လာသည့္ ေညာင္ေရသြန္းပြဲ
ေတာ္သည္ ကဆုန္လ၏ ရာသီပြဲေတာ္သာမက ဘာသာေရး ပြဲေတာ္လည္းျဖစ္ပါသည္။

ဗုဒၶပူဇနိယ ပြဲေတာ္မ်ားအနက္ အထူးျမတ္ဆံုးျဖစ္ၿပီး အေလးအနက္ထား အပ္ေသာ မဟာ
ေဗာဓိပူဇာ ပြဲသဘင္လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ထြန္းကားရာအရပ္တိုင္း၌
“သာသနာေတာ္ အစ မဟာေဗာဓိပင္က” ဟူေသာ တူညီသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တို႔ျဖင့္ မဟာ
ေဗာဓိပင္အား ဘုရားရွင္ကိုယ္တိုင္အလား အေမႊး နံ႔သာရည္မ်ားျဖင့္ သြန္းေလာင္း ပူေဇာ္
ေလ့ရွိၾကသည္။ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားသည္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ ေရာက္တိုင္း ဘုရားရွင္ ေဗာဓိ
ဉာဏ္ကိုရရန္ အားထုတ္ေတာ္မူရာ၌ အမွီျပဳ အသံုးျပဳေတာ္မူခဲ့ေသာ ေဗာဓိပင္ ျဖစ္၍
ေစတီသံုးမ်ဳိးတို႔အနက္ ပရိေဘာဂ ေစတီတြင္ ပါဝင္သည့္ ေဗာဓိပင္ကို ဘုရားရွင္ အား ရည္မွန္းၿပီး ေညာင္ေရသြန္း ေလာင္းပူေဇာ္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ ေရာက္သည္ႏွင့္ ငါးပါး၊ ရွစ္ပါး စသည့္ သီလမ်ားကို မိမိတို႔
တတ္စြမ္းသမွ် ခံယူ ေဆာက္တည္ၾကၿပီး သက္ေတာ္ထင္ရွား ျမတ္စြာဘုရားကို အာ႐ံုယူ၍
ဗုဒၶါႏုႆတိ ဘာဝနာမ်ားကို တေနကုန္ပြားမ်ား အားထုတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာကုသိုလ္ ေကာင္းမႈမ်ားကို ႀကိဳးစား ျပဳလုပ္ၾကရင္း မိမိတို႔နီးစပ္ရာ ေဗာဓိပင္မ်ားသို႔
သြားေရာက္ၿပီး အေမႊးနံ႔သာရည္တို႔ျဖင့္ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔စြာ သြန္းေလာင္းကာ ကုသိုလ္ယူ
ၾကရပါမည္။ အခ်ဳိ႕အသင္းအဖြဲ႔မ်ားသည္ ေရႊတိဂံု၊ ကမၻာေအး၊ ဗိုလ္တေထာင္၊ ဆူးေလစ
ေသာ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားတြင္ စုေပါင္း၍ သံဃာေတာ္မ်ား ပင့္ၿပီး “အေနကဇာတိသံသာ
ရံ” အစခ်ီေသာ ဥဒါန္းဂါထာေတာ္မ်ားႏွင့္ “ဇယေႏၲာေဗာဓိယာမူေလ" အစခ်ီေသာ ဂါထာ
မ်ားကို သံၿပိဳင္ရြတ္ဖတ္ ပူေဇာ္နာယူၾကပါသည္။ ေညာင္ေရသြန္းေလာင္းၾကပံုမွာ-ေဗာဓိပင္
ကို ျဗဟၼာ၊ နတ္၊ သိၾကား၊ နဂါး၊ ဂဠဳန္မ်ားက အရပ္ရွစ္မ်က္ႏွာ ဝန္းရံ၍ စတုေလာကပါလ နတ္မင္းႀကီးေလးပါးတို႔မွ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတို႔တြင္ ေနရာယူထားၾကၿပီး တာဝန္က်သူမ်ား
က ေညာင္ေရအိုး ကိုယ္စီျဖင့္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေသာအခါ အခမ္းအနားမႉးမွ ေညာင္ေရသြန္း
ရန္ အခ်ိန္တန္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ပန္ၾကားလိုက္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ အရပ္ရွစ္မ်က္ႏွာမွ နတ္
ျဗဟၼာ အားလံုးတို႔က “ဇေယာဟိ ဗုဒၶႆ သိရီမေတာ အယံ” အစခ်ီေသာ ဂါထာကို သံၿပိဳင္
ရြတ္ဆိုပူေဇာ္ၿပီး ၿပိဳင္တူ ေညာင္ေရ သြန္းေလာင္းပူေဇာ္ၾကပါသည္။

အထက္ပါဂါထာသည္ ဘုရားရွင္ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ေရႊပလႅင္၌ မာရ္နတ္မင္းႀကီးကို ေအာင္ျမင္
ေတာ္မူစဥ္က မာရ္နတ္မင္း ႐ံႈးနိမ့္၍ အေဝးသို႔ ထြက္ေျပးသြားေသာအခါ နတ္ျဗဟၼာမ်ားက စုေပါင္း၍ေအာင္ပြဲခံ ေၾကြးေၾကာ္ရြတ္ဆိုေသာ ေအာင္သံေပးဂါထာ ျဖစ္ပါသည္။ အဓိပၸာယ္
မွာ “ဤပြဲႀကီးသည္ က်က္သေရေတာ္မ်ား သခင္ ဘုရားရွင္၏ ေအာင္ပြဲသဘင္ႀကီး ပါေပ
တည္း။ ယုတ္မာ ညစ္ညမ္း ပညာကန္းသည့္ မာရ္နတ္သား၏ ႐ံႈးပြဲႀကီးပင္ ျဖစ္ေတာ့သ
တည္း” ဟု ျဗဟၼာ၊ နတ္၊ သၾကား၊ နဂါး၊ ဂဠဳန္တို႔က စု႐ံုးၿပီး ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ စၾကဝဠာ
တခုလံုး သိမ့္သိမ့္တုန္ေအာင္ ခ်ီးက်ဴးေၾကြးေၾကာ္ ေအာ္ဟစ္ဂုဏ္ျပဳေသာ အသံတို႔ပင္ျဖစ္
ပါသည္။

“တိ႒ေႏၲ နိဗၺဳေတစာပိ၊သေမစိေတၱ သမံ ဖလံ”ဟူေသာ ဘုရားေဟာေဒသနာအရ နိဗၺာန္သို႔ ၾကြသြားေတာ္မူၿပီးေသာ ဘုရားရွင္ကို အာ႐ံုျပဳ၍ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ မ်က္ေမွာက္ဘုရားရွင္ကို
ဖူးေျမာ္ပူေဇာ္ရသကဲ႔သို႔ ျဖစ္၍ အက်ဳိးထပ္တူညီမွ်ျဖစ္၏ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ပဥၥဒိပိကာေထရီ ဝတၳဳ၌ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ ပရိေဘာဂေစတီျဖစ္ေသာ ေဗာဓိပင္ကို ဆီမီးငါးတိုင္
တို႔ျဖင့္ ပူေဇာ္ခဲ့ဖူးေသာေၾကာင့္ ကမၻာတသိန္းတိုင္ေအာင္ အပါယ္ေလးပါးသို႔ မလား မက်
 ေရာက္ရဘဲ လူနတ္တို႔၏ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာတို႔ကိုသာ အထပ္ထပ္အခါခါ ခံစား၊ စံစား ရၿပီး
ေလာကီေလာကုတၱရာ ေကာင္းက်ဳိး ခ်မ္းသာမ်ားတိုးပြား၍ အဆံုးဘဝ၌ မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္သို႔ မ်က္ေမွာက္ျပဳခဲ့ရဖူးသည္ဆိုသည့္ ဘုရားေဟာ ေဒသနာေတာ္အား ေထာက္ထား၍ ကဆုန္
လျပည့္ဗုဒၶေန႔၌ ပူေဇာ္သူမ်ားအားလံုးတို႔သည္ ေဘးကင္းရန္ကြာ သုခခ်မ္းသာ က်က္သေရ
မဂၤလာ တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံု၍ နိဗၺာန္ေရာက္ရန္ ေသခ်ာေသာ အေထာက္အပံ့ေကာင္း
စင္စစ္ဧကန္ျဖစ္ပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ “ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန႔” အခါ သမယတြင္ ဘုန္းေတာ္အနႏၲ၊ ကံေတာ္ အနႏၲ၊
ဉာဏ္ေတာ္ အနႏၲ၊ စၾကဝဠာ ကမၻာေျမမိုး ျဖန္းျဖန္းက်ဳိးမွ် တန္ခိုးေတာ္ အနႏၲတို႔ႏွင့္ ျပည့္
စံုေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္ကို အာ႐ံုျပဳ၍ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန႔တြင္ ေညာင္ေရ
သြန္းေလာင္း ပူေဇာ္ရသျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးႏွင့္တကြ ႏိုင္ငံ
သူႏိုင္ငံသားမ်ား အားလံုး ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာ က်န္းမာခ်မ္းသာၿပီး ေကာင္းက်ဳိးအနႏၲ ျပည့္စံု
ၾက၍ ေအာင္တိုင္းဌာနီ ျမန္မာျပည္ျဖစ္ႏိုင္ပါေစေၾကာင္း ဆုမြန္ေကာင္း
ေတာင္းလိုက္ရပါသည္။

ဦးထြန္းထြန္းဦး (သဒၶမၼေဇာတိကဓဇ) The Voice Weekly
ေတာင္ကုိးရီးယားႏိုင္ငံတြင္လည္း ကဆုန္လဆန္း ၈ ရက္ေန႔ေလာက္ထဲက စတင္၍
Buddha BirthDay. ဗုဒၶဘုရားရွင္ရဲ႕ေမြးေန႔အျဖစ္ စည္ကားသုိက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပပုံမ်ားကုိ
တီဗြီမ်ားမွ ေန၍ ၾကည္ႏူးဖြယ္ျမင္ရသည္။ တရုပ္ ဂ်ပန္နဲ႔ ထုိင္ဝမ္ တုိ႔တြင္လည္း စည္စည္
ကားကား က်င္းပၾကသလုိ စကၤာပူနဲ႔ မေလးတုိ႔၌လည္း ျမန္မာမ်ား ဆုံဆည္းရာျမန္မာ
ေက်ာင္းမ်ားတြင္  က်င္းပခဲ့ၾကသည္။

(24.5.2013)